Polski ustawodawca wyszedł naprzeciwko spadkobiercom niechcianych spadków i ułatwił procedurę ich odrzucania. Zmiany przepisów pozwolą szybciej formalnie pozbyć się problematycznego spadku zwłaszcza w imieniu małoletnich.
Do czasu nowelizacji, rodzice musieli uzyskać zgodę sądu opiekuńczego w celu odrzucenia spadku w imieniu dziecka. Czasochłonność tego procesu nierzadko skutkowała utratą możliwości odrzucenia spadku, szczególnie w przypadkach, gdy upływał ustawowy 6-miesięczny termin na złożenie oświadczenia. W praktyce prowadziło to do sytuacji, w której dzieci dziedziczyły zadłużony majątek, na co rodzice nie mieli realnego wpływu.
Nowelizacja, która weszła w życie 15 listopada 2023 r. wprowadziła szereg ułatwień, które z pewnością wpłyną pozytywnie na postępowania spadkowe.
Poniżej najważniejsze zmiany:
1. Złożenie wniosku do sądu przerywa bieg terminu
Ustawodawca wyjaśnił, że złożenie wniosku o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przed upływem 6-miesięcznego terminu jest wystarczające do jego zachowania. Co więcej, jeśli konieczne będzie uzyskanie zgody sądu na złożenie oświadczenia, termin ten ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania w tym zakresie.
2. Ułatwienia dla rodziców małoletnich spadkobierców
W przypadku, gdy dziecko dziedziczy spadek w wyniku uprzedniego odrzucenia go przez rodzica, rodzice mogą teraz – za zgodą drugiego rodzica lub wspólnie – odrzucić spadek w imieniu dziecka bez konieczności uzyskiwania zgody sądu opiekuńczego. Jednak jeśli jeden z rodziców nie wyrazi zgody, nadal konieczne będzie wystąpienie o zgodę do sądu opiekuńczego.
3. Wymagania co do treści oświadczeń
Rodzic składający oświadczenie w imieniu dziecka musi złożyć także nowe deklaracje, w tym m.in.:
a) wskazanie zakresu przysługującej władzy rodzicielskiej,
b) potwierdzenie zgody drugiego rodzica (chyba że oboje składają oświadczenie wspólnie),
c) oświadczenie o wcześniejszym odrzuceniu spadku przez rodziców
d) odrzuceniu spadku przez innych zstępnych rodziców tego dziecka – chyba że przed złożeniem oświadczenia zostało wydane zezwolenie sądu na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka w postaci odrzucenia spadku.
Przedmiotowe oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Jeżeli oświadczenie jest składane przed sądem albo notariuszem, przed jego odebraniem sędzia albo notariusz uprzedza składającego oświadczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
4. Możliwość jednorazowego oświadczenia dla kilkorga dzieci
Znowelizowane przepisy pozwalają rodzicom na złożenie jednego oświadczenia, które obejmuje więcej niż jedno dziecko. To rozwiązanie znacznie upraszcza i przyspiesza procedurę.
5. Przyjęcie lub odrzucenie spadku w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku
Kolejną pozytywną zmianą jest możliwość dokonania czynności odrzucenia lub przyjęcia spadku w imieniu dziecka w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. To praktyczne rozwiązanie znacząco redukuje czas trwania spraw spadkowych.
Nowe przepisy mają zastosowanie również do spadków, których otwarcie nastąpiło przed 15 listopada 2023 roku, pod warunkiem że termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jeszcze nie upłynął. Oznacza to, że jeśli spadkobierca nadal ma czas na podjęcie decyzji, zmienione przepisy znajdą zastosowanie również w takich przypadkach.
Wprowadzone zmiany w prawie spadkowym znacznie ułatwią postępowania spadkowe, szczególnie w przypadku małoletnich spadkobierców. Nowe przepisy eliminują wiele dotychczasowych barier proceduralnych, pozwalając rodzicom szybciej i sprawniej działać w imieniu dzieci. Dzięki możliwości odrzucenia spadku bez konieczności angażowania sądu opiekuńczego, ustawodawca odpowiedział na liczne postulaty praktyków prawa i rodziców.
RYBOXX DESIGN - Robert Ryba